Ona ‘Bay Reddedilen’ deseler olurmuş ama kader gayrete âşıktı, henüz kimse bunu bilmiyordu.
Bir masalcı insanlar var, “Açıl susam açıl” deyince mağaranın önündeki taşın yerinden oynayacağına inanan, bir de diğerleri.
İşte o masalcılar arasından, tek bir kod yazmayı bilmediği, teknolojiden anlamadığı halde dünyanın en büyük e-ticaret şirketlerinden birini kuran biri çıktı: Çinli bisikletli, afacan çocuk!
40 milyar dolar ile Çin’in en zengin, dünyanın ise en varlıklı 20’inci insanı olan Jack Ma’dan söz ediyorum. Cirosu 500 milyar dolara dayanmış Alibaba’nın kurucusu Jack Ma… Bakalım yazının sonunda ne düşüneceksiniz? Israr mı başarıyı getirir yoksa mukadder başarıya her halükarda ulaşır mısın? Gelecekteki büyük mutlak bir zafer için kimi başarısızlıklar sizi yola sokan birer hediye midir?
KAFA KARIŞIK, GİDİLECEK YOL BİLİNMİYOR
1964 yılında Hangzhou’da kıt kanaat geçinen müzisyen bir ailenin çocuğu olarak doğdu Ma Youn. Evet, gerçek adı bu. Ve evet, Çin’de kimse büyük bir bolluk içinde yaşamıyordu zaten. Küçük bir çocukken şehir merkezindeki turistlerle sohbet etmeyi çok seviyordu. Hem onlardan farklı dünyaları hem de İngilizce dilini öğreniyordu. Jack ismini de ona turistler vermişti. Turistlere ücretsiz rehberlik yapması aslında onun kendine yaptığı ilk yatırım… Bu uğurda bisikletine atlayıp saatlerce pedal çeviriyordu.
Farklı öğrenme metotları Jack Ma’nın ilgisini hep çekti. Turistler ona Çin’in dışında kalan o koca dünyayı öğretirken, izlediği filmlerden de kendine dersler çıkardı.
Berbat bir öğrenciydi. O kadar başarısızdı ki ilkokulda sınıfta kaldı. Ortaokulda sınıfta kaldı. Üniversite sınavında iki kez başarısız oldu. Üçüncüde düşük puanlı iki yıllık bir bölüme girmeyi başardı (Hangzhou Öğretmen Enstitüsü, İngiliz Dili Bölümü) ama onu da iki yılda bitiremedi zaten. Okul bittiğinde sanki talih ona gülmüştü, 500 öğrenci arasından okulda öğretmen olarak kalabilen bir tek Jack Ma idi. Aylık geliri 12 dolardı, belki de talih tam olarak gülmemişti. Üniversiteden arkadaşı olan Zhang Ying ile o yıllarda evlendi.
Emniyete iş için başvurdu. Başvuran 5 kişi vardı; 4’ü kabul edildi ve bir tek Jack Ma reddedildi. KFC Çin’e girdiğinde 24 kişi iş başvurusu yaptı. Ve 23 kişi işe alındı, reddedilen tek kişi Jack Ma idi. Reddedilme geleneğini Harvard’da da sürdürdü. Harvard Üniversitesi tam 10 başvurusunu geri çevirdi.
İNTERNETTE ARADIĞI İLK KELİME: BİRA
1995 yılında hükümetin bir yol projesi için Amerika’ya gitti. Seattle’da arkadaşının ofisinde ilk kez internetle tanıştı. Heyecanla bilgisayarın başına geçip arama yapmaya başladı. Aradığı ilk kelime bira olmuştu. İkinci kelime ise Çin. Fakat Çin’le ilgili hiçbir sonuç bulamayınca şaşırdı. Çin Sayfaları isimli bir site kurdu. O sayfada tanıştığı biriyle Çin’de ‘bir şeyler yapmak’ fikri geliştirdi.
Seattle’de bir restoranda otururken, Çin’de kuracakları şirketin adını düşünmeye başladı Jack Ma. Aklına Ali Baba ve 40 Haramiler masalı geldi. “Açıl susam açıl” deyince açılan kapılar, Ali Baba’nın iyi kalpliliği… Kafasında düşünceler uçuşurken Jack Ma garsona seslendi:
“Ali Baba’yı biliyor musun?”
Garsondan “Biliyorum tabii. Açıl susam açıl” yanıtını alınca kendini sokağa attı ve karşısına çıkan ilk 20 kişiye aynı anketi yaptı. Evet, herkes Ali Baba’yı biliyordu ve adını duyunca pozitif tepkiler veriyordu.
Nihayet Çin’e dönüp hayalini gerçekleştirmeye koyuldu. Çin’in ilk e-ticaret sitesini kurma fikrini insanlar anlamadığı için, aradığı yatırımcıyı bir türlü bulamıyordu. Çin gibi bir ülkede kimsenin sanal alışverişten hoşlanmayacağını söyleyen muhtemel yatırımcılar, toz oluyordu. Jack Ma, 17 arkadaşından toplayabildiği 100 bin dolar ile 1999’da Alibaba.com’un temelini attı. İlk birkaç yıl sitede sadece bilgi paylaşımı yapıldı çünkü alışveriş için gerekli ödeme sistemi henüz yoktu. Üstelik ödeme sistemi için görüşülen bankalar da bu işe yanaşmıyordu. Düşünün, e-ticaret sitesi kuruyorsunuz ama ödeme sisteminiz yok. E-ticaret siteniz var ama ticaret yapılamıyor. Bu projenizin direkt çöp olması demek. Lisansları olmadan kendi ödeme sistemlerini de kuramıyorlardı ama artık bekleyecek sabrı kalmamıştı Jack Ma’nın. Çalışma arkadaşlarına işe başlama talimatı verdi, eğer birinin bu yüzden hapse girmesi gerekirse kendi girecekti. İlk büyük riski böylece almış oldu.
Jack Ma, kuruluşun ilk yıllarını yokluk dönemi olarak anıyor. Para, plan, teknoloji, hiçbir şey yok! 2002 yılına kadar Alibaba sadece 1 dolar kâr etmişti.
35’İNDE KURDU, 48’İNDE CEO’LUĞU BIRAKTI
Alibaba’nın başarısı kısa sürede tüm dünyanın dikkatini çekti. 2003 yılında ise online açık artırma sitesi Taobao’yu kurdu. Kendi ödeme sistemleri Alipay, Aliexpress gibi yatırımlar birbirini izledi.
Time dergisi tarafından 2004’te yılın insanı olarak gösterildi. Finale kaldı ancak yılın insanı seçilemedi.
2005 yılında Alibaba hisselerinin yüzde 40’ını 1 milyar dolara Yahoo’ya sattı. Bu her şeyin değişmesi demekti.
Ve 2013 yılında CEO koltuğunu bıraktığında “48 yaşındayım. Bu kadar hızlı büyüyen bir işi yürütmek için artık yeterince genç değilim. 35 yaşındayken çok enerjik ve taze düşünceliydim” dedi. Kendine güveni tam ama kendine ve fikirlerine olan aşkından koltuğa yapışmayan bir iş lideri olduğunu böylece kanıtladı.
Aradan bir yıl geçmişti ki 25 milyar dolar toplanan Alibaba’nın borsaya açılımı, dünya tarihinin en büyük halka arzı oldu.
Jack Ma, 10 Eylül 2019’da ise yönetim kurulu başkanlığını bırakmaya hazırlanıyor. Hatta şimdiden hazırlanan yeni kartvizitinde sadece “Jack Ma, Öğretmen” yazdığı kulağımıza gelen bilgiler arasında. Her zaman kendinden daha zekilerle çalışmaya özen gösteren Jack Ma’nın, gençlere yol açmak için 48’inde CEO’luğu, 55’inde yönetim kurulu başkanlığını bırakması iş dünyasında örneğine sık rastlanan bir durum değil.
Peki, Jack Ma emekli mi oluyor? Ne münasebet! Öğretmenlik yapacak. Kendini iki önemli konuya adadığını ilan etti: Eğitim ve çevre kirliliğiyle mücadele.
Jack Ma’nın altın değerindeki öğütlerinin başında hataya kazanç olarak bakmak var. “Pes etmezseniz hâlâ bir şansınız var” diyen bu olağanüstü adam, sabrın sahip olunması gereken en önemli özellik olduğunu söylüyor.
DEĞİŞİK ARTIK YENİ NORMAL
Jack Ma’nın değişik bir patron profili sergilediği anlaşıldı sanıyorum. Zaten ‘değişik’ artık yeni normal…
Jack Ma, tam bir sahne insanı… Sahnede olmayı Bodyguard filminde Whitney Houston’a bakarak öğrenmiş. Hatırlayın, farklı öğrenme tekniklerini seven bir adam.
Alibaba’nın 10’uncu yıl kutlamasında kafasına sarı yele geçirip Aslan Kral’ı oynadı. 2017’deki yıldönümü partisinde ise dansçıların “Billie Jean” ve Beyonce’un “Formation” şarkılarının koreografilerine Michael Jackson kostümüyle eşlik etti. Bir Kung Fu filminde de rol aldı. Bu yıl Alibaba’nın 20’inci yıl kutlamasında yapacağı sahne şovu şimdiden merak ediliyor.
Ele avuca sığmaz oğlan… Tembel öğrenci… Başvurduğu her işte reddedilen delikanlı… Çaldığı kapılar yüzüne kapanan sıska adam… Sahnede Aslan Kral olduğu masalımsı hikayesiyle Jack Ma… Asla pes etmeyen adam! Kader gayrete âşık mı ne?