(26.04.2024)
Digital dünya ile birlikte yaşantımızın hemen her alanına girmeye başlayan yapay zeka çıktıları, gerçek ve sanallık arasında karar vermeyi gün geçtikçe daha da zorlaştırıyor. Özellikle sosyal medyada yer alan birçok görselin yapay zekâ ürünü olup olmadığını anlamak oldukça güç ve tartışma konusu. Bazı yazılım türleri ile bunu anlamaya çalışmak süreci kolaylaştırıyor gibi görünse de yapay zekânın sürekli gelişim göstermesi bu konuda tedirginlik yaratıyor.
Gelişen teknolojik unsurlara bağlı olarak sosyal medyada baş döndürücü bir hızla artan bilgi akışı çoğu zaman gerçek ve sahte arasındaki ayrımı yapmayı zorlaştırıyor. Bu durum, yapay zekanın da devreye girmesiyle çok daha zor bir hal alıyor. Gerçeğe yakın sonuç veren MidJourney, DALL-E ve Stable Diffusion gibi yapay zeka araçları her türlü senaryo dahilinde istenilen görüntüleri kolay bir şekilde oluşturmayı mümkün hale getiriyor. Ancak bu kolaylık, derin sahte (deepfake) olarak bilinen görüntü ve videoların gerçekçi senaryolarda üretilmesini artırıyor. Sahte görüntü ve resimlerin gerçeğine yakın bir şekilde kolayca hazırlanabildiği günümüzde gerçek ve sahte arasındaki farkları anlamanın bazı yolları da bulunuyor. Örneğin AI or Not uygulaması Stable Diffusion, MidJourney veya DALL-E tarafından üretilen görselleri ayırt edebiliyor.. Bu sayede uygulama, yüklediğiniz görselin yapay zekâ ile üretilip üretilmediği hakkında saniyeler içinde bir çıktı sunabiliyor. Yüzde 95 kesinlik oranına sahip olan araç, Telegram hesabında bulunan bot ile de anında doğrulama yapabiliyor. Hive Moderation da bir görselin yapay zekâ ile üretilip üretilmediği konusunda oldukça başarılı. Hive Moderation’ın en dikkat çekici yanı kullanıma yeni açılan web uzantısı. Bu web uzantısıyla birlikte görsellerin yapay zekâ ile üretilip üretilmediğini anlamak çok daha kısa sürüyor.
Meta, Yapay Zeka Ürünü Görselleri Etiketliyor
Bu gelişmelerle birlikte sosyal medyada dezenformasyonu önlemeye yönelik başlatılan yeni çözümler de hızlanıyor. Örneğin Meta şirketi, içerik üreticilerinin Meta Al yapay zekâ uygulamasıyla elde ettiği görselleri Instagram’da, “Meta AI tarafından üretilmiştir” şeklinde etiketliyor. Meta’nın, diğer platformlarda da bu tür sorumlu yapay zekâ kullanımlarına yer verilmesini sağlayacak iş birlikleri yapmayı düşündüğü ifade ediliyor. Zira bu içeriklerle internetin her yerinde karşılaşılabiliyor ve platformlar arası geçiş de zor olmuyor. Bu yüzden Meta’nın, “Yapay Zekâ Ortaklığı (PAI)” gibi forumlar vasıtasıyla ortak standartlar geliştirmeyi amaçladığı ifade ediliyor. Şayet bu standartlarda uzlaşma sağlanırsa Google, Midjourney ve Adobe vb.i şirketlerin ürettiği içerikler de gizli filigran ve metadatalara sahip olabilecek.
Gerçeğin ve Sanal Olanın Tespitinde Bazı Basit Yöntemler
Bireylerin yapay zekâ kaynaklı görselleri bazı basit metotlarla ayırt etmeleri de mümkün. Bu yöntemlerden biri görselde yer alan yazılara dikkatlice bakılması. Çünkü yapay zekâ temelli görsellerde yer alan yazılarda genellikle bir anlamsızlık oluşuyor. Bu da görselin gerçek olup olmadığının anlaşılmasında yardımcı bir unsur oluşturuyor. Yapay zekâ ile üretilmiş içerikleri tespit etmenin bir diğer yolu da görseldeki pürüzsüz alanların kontrol edilmesi. Görselde bazı noktalar bulanık, bazı noktalar olması gerekenden pürüzsüz görünüyorsa şüphe etmek doğru bir yaklaşım olarak ortaya çıkıyor. Dikkat edilmesi gereken bir başka husus ise kıyafet ve aksesuarlar. Kişilerin uzmanlıklarının ya da genel görünümlerinin dışında resmedilmesi de yapay zekayla üretilmiş görselleri belirlemenin bir diğer yolu olarak karşımıza çıkıyor. Yapay zekâ, yazı içerikli kısımların tasarımında iyi olmadığı için logo ve armaları üretme konusunda da başarılı görünmüyor. Bir aksesuarın gerçek halinden uzak görünmesi, bir kişinin alışılmışın dışında bir eşya ile resmedilmesi de ipuçları arasında yer alıyor.
Görsellerin altında ya da içeriğinde yer alan filigranlar da tespit yöntemlerinden bir başkası olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin, DALL-E aracının ürettiği görsellerin altında renkli bir filigran bulunuyor.
Tersine Görsel Arama
Klasik bir metot olarak tersine görsel arama yapmakla da Google ve Yandex gibi operatörlerde görüntünün teyitçiler tarafından analiz edildiği haber ve içeriklere ulaşmak mümkün. Bazı haber içeriklerindeki görseller bu şekilde doğrulanabiliyor. Yakın örnek olarak 22 Nisan’da İstanbul’daki M5 metro hattı Fıstıkağacı İstasyonu bölgesinde meydana gelen kazaya ait olduğu iddiasıyla sosyal medyada paylaşılan fotoğrafların aslında gerçeği yansıtmadığı belirlendi. Görsellerin 2018 yılına ait olduğunu Teyit.org analiz ederek ortaya çıkardı. Görüldüğü üzere hem görselin yapay zeka tarafından üretilip üretilmediğini hem de fotoğrafın aslında ne zaman kullanıldığını belirlemek mümkün.
Hayatın doğal akışının dışında görünen her detay, bir görselin yapay zekâ ile üretilip üretilmediği konusunda ipucu verebiliyor. Buna karşın yapay zeka kullanılarak üretilen görsel, video vb. çıktıların kusursuzluğa doğru yol aldığı da bir gerçek olarak kullanıcıların önünde duruyor…