Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı (COP 28), Dubai’de sona erdi. Zirve, müzakerecilerin final metni üzerinde anlaşmazlığa düşmesi sebebiyle resmî tarihinden bir gün sonra tamamlanabildi. İklim müzakerelerinin yaklaşık 30 yıllık tarihinde ilk kez “fosil yakıtlara” referans verilen final metninde, sıcaklık artışını sınırlandırmak için “fosil yakıtlardan uzaklaşma” çağrısı yer aldı.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın 28’incisi bu yıl Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde düzenlendi. 30 Kasım’da başlayan zirvenin müzakereci ülkeler arasında yaşanan anlaşmazlıklardan dolayı 1 gün uzatmayla 13 Aralık’ta bitirilebildi. İklim Değişikliği Birleşmiş Milletler Çerçeve Anlaşması’nı imzalayan tarafların konferansları olarak bilinen COP, iklim krizinin konuşulması, önlemlerin belirlenmesi ve iş birliğinin sağlanması gibi nedenlerle kritik bir önem taşıyor. BM nezdindeki çağrı, tarafların davet edilmesi veya taraflardan ricada bulunmak anlamına geldiği için, müzakereleri takip eden uzmanlar fosil yakıtlardan uzaklaşma çağrısının zayıf bir sonuç olduğunu ve küresel ısıtmayı sınırlandırmak için emisyonları keskin şekilde düşürmenin sağlanamayacağını belirtiyor. Taraflar, küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 itibarı ile üç katına ve enerji verimliliğindeki ilerleme hızının iki katına çıkarılması hedeflerini kabul ederken, Kayıp Zarar Fonu’nun etkin hale gelmesi de final metninde yer alan konular arasında bulunuyor.
Metnin nihai halinin kabul edilmesinin ardından kapanış oturumunda konuşan COP28 Başkanı Sultan Ahmed Al Jaber, müzakerelerin sonucunu tarihi bir başarı olarak gördüğünü söyledi. Al Jaber, “Dünyanın yeni bir yol bulması gerekiyordu ve kuzey yıldızımızı takip ederek biz bu yeni yolu bulduk. Gerçeklerle yüzleştik ve dünyayı doğru yöne yönlendirdik. Bu doğrultuda, küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefini ulaşılabilir kılmak için bir eylem planı hazırladık” dedi.
Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) Küresel İklim ve Enerji Lideri Manuel Pulgar-Vidal ise yaptığı değerlendirmede, ülkelerin fosil yakıtlardan uzaklaşma konusunda anlaştığını anımsattı. Pulgar-Vidal, “Ülkeler bunu kabul ederken, COP28’de kömür, petrol ve gazın tamamen kullanımdan kaldırılması konusunda uzlaşmaya varılamadı. Ancak yine de fosil yakıtlardan uzaklaşma kararı önemli bir sonuç. 30 yıldır devam eden BM iklim müzakerelerinde ülkeler nihayet odak noktasını iklim krizine yol açan kirletici fosil yakıtlara kaydırdı. Bu sonuç, fosil yakıt dönemi için sonun başlangıcına işaret etmelidir” şeklinde konuştu.
Konferansın Karar Metnindeki Önemli Maddelerden Bazıları
- Fosil enerjilerden kademeli olarak vazgeçmek için emisyonsuz ya da emisyon fakiri teknolojiler geliştirilmeli. Bunun için yenilenebilir enerjiler, atom santralleri ve CSS teknolojileri (karbondioksit yakalama ve saklama teknolojileri) geliştirilmeli.
- Yenilenebilir enerjilerin kapasitesi 2030 yılına kadar 3 kat arttırılmalı ve bu süre içinde enerji verimliliği iki katına çıkartılmalı.
- Dünya sera gazı salınımının 2030 yılına kadar yüzde 43 oranında azaltılmalı. İmzacı ülkeler iklim dostu bir ekonomiye kademeli olarak geçmeli.
- İklim bozulmasıyla ortaya çıkan kayıp ve hasarlar için fon oluşturulması. Bu, daha önceden kararlaştırılmıştı. Bu fona gelişmiş ülkeler tarafından 700 milyon dolar bütçe temin edildi.
Bugüne kadarki en büyük COP toplantısı, aralarında fosil yakıt endüstrisinden rekor sayıda lobicinin de bulunduğu 88 binden fazla kişiye ev sahipliği yaptı. 2015 Paris zirvesinde ısınmanın 1,5 santigrat derecede kontrol altına alınması kabul edilmişti. Bu, COP28’de de tekrar edilen bir hedef. Diğer taraftan iklim krizi uzmanları; petrol, gaz ve kömürü engellemeye yönelik ciddi çabalar olmadan bu hedefe ulaşmanın neredeyse imkansız olduğunu düşünüyor.
COP28 Kararları Faydalı Olabilecek mi?
COP28’de alınan kararların dünya ikliminde hangi faydaları sağlayabileceği Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından hesaplandı. IEA’ya göre COP28’de alınan kararların tamamı uygulanırsa sera gazı salınımı giga tonlar oranında azalıyor. Ancak belirtilen bu miktara, 50 büyük petrol ve gaz şirketinin 2030 yılına kadar metan gazı salınımını düşürmeye, rüzgâr ve solar enerji üretimini üç katına çıkarmaya ve enerjiyi verimli olarak kullanmayı iki katına çıkarmaya yönelik sözlerini tutması halinde ulaşılabiliyor. Bu oran ise 1,5 derece hedefinin sadece yüzde 30’luk kısmını oluşturuyor. Fosil enerjilerden tamamıyla çıkılması halinde bunun atık gazlara ne kadar etkisi olacağı ile ilgili bir hesaplama ise henüz yapılmış değil.
