Kadim zamanlardan kalma bazı farklı inanç ve gelenekler dünyanın çeşitli bölgelerinde festival ya da benzeri etkinliklerle varlığını koruyor. Özellikle mevsimsel döngülerle ilgili olan eski inaçlar renkli olduğu kadar ilginç törenlere de ev sahipliği yapıyor. Hindu geleneklerinde kutlanan Holi Festivali de, dünyanın en göz alıcı kutlamaları arasında gösteriliyor. Hindistan’da bu yıl 09-10 Mart tarihlerinde düzenlenecek olan festivalin ilk gününde iyiliğin kötülüğe karşı zaferi, ikinci gününde ise baharın gelişi coşkuyla selamlanacak.
Özellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşan topluluklarda bahar mevsiminin gelişi büyük bir önem taşıyor. Çünkü baharda tabiat kış uykusundan uyanır, ağaçlar çiçek açar, hayvanlar yavrular… Dolayısı ile zorluklarla dolu kış mevsiminin ardından gelen bahar; bolluğun, neşe ve sevincin simgesidir. Doğanın uyanışını ve canlanışını temsil eden bahar mevsimi ile ilgili yeryüzünde birçok etkinlik gerçekleştiriliyor. Bu etkinlikler geçmişten gelen ritüellerle renkli olduğu kadar heyecan verici kutlamalarla da dikkati çekiyor. Bu geleneksel uygulamalar içinde öne çıkan Holi Festivali, çok renkli olmakla birlikte çılgın anlara da tanıklık ediyor.
Küçük prensin zalim babadan kurtuluşu
Hindistan’daki Holi Festivali, ilkbaharın yaklaştığı ilk dolunayda yapılıyor ve aslında bir mitolojiye dayanıyor. Adını da şeytan kral Hiranyakashipu’nun kız kardeşi olan Holika’dan alıyor:
Kötülüklerin kralı Hiranyakaşipu, ‘Hindu Tanrısı Brahma’ tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilir. Zamanla kibirli olmaya başlayan Hiranyakaşipu, herkesin kendisine itaat etmesini ister. Ancak oğlu Prablah, karşı çıkar ve itaati reddeder. Hiranyakaşipu, birçok defa oğlu Prablah’ı öldürmeye çalışsa da diğer tanrı Vishnu, Prablah’ı kurtarır. Kızgın kral, Hiranyakashipu, ateşe bağışıklığı olan kız kardeşi Holika’nın yardımıyla Prahalad’ı öldürmeye karar verir. Bir ateş yakılır ve Holika, Prahalad’ı tutarak ateş içine oturur. Prahalad ateşten zarar görmeden çıkar, Holika ise kül olur. Hindu Tanrısı Vishnu bunun üzerine Hiranyakaşipu’yu öldürerek yerine oğlunu geçirir.
Holika’nın yakılışı
Festivalin ilk gecesinde şenlik ateşi yakılıyor. Holika’nın bir kuklası odun yığınlarının üzerine konuluyor ve gün batımından sonra odun yığınları tutuşturuluyor. Ritüel, iyiliğin kötülük üzerindeki zaferini simgeliyor. İnsanlar ateşin etrafında toplanıp şarkı söyleyerek dans ediyor. Bu ayin, “Holika’nın Yakılışı” ya da “Küçük Holi” olarak adlandırılıyor.
Renklerin yağmuru
Festivalin ikinci yani son günü, “Renklerin Günü” olarak adlandırılıyor. Günler öncesinden marketler ve sokaklar, farklı renk boyalarla dolmaya başlıyor. Bu günlerde kırmızı, sarı, mor, yeşil, mavi gibi birçok rengi sokaklarda görmek mümkün. Bu, hem insanlara enerji veriyor hem de onları festivale hazırlıyor. Festival döneminde, toprak boyaları da marketlerde satılığa çıkarılıyor ancak bazı kişiler renkleri tesu ve palash adı verilen bitkilerden de elde edebiliyorlar. Festivalde insanlar bir araya gelerek birbirlerine renkli tozlar, boyalar fırlatırlar fırlatırken, şenliğin yapıldığı alanlardaki evlerin üst katlarından boya yağmuruna da maruz kalabiliyorlar. Festivalin bu renkli bölümü ile ilgili mitoloji ise kısaca şu şekildedir:
Hint tanrısı Lord Krishna arkadaşı Radha’yı kıskanır çünkü kendisi karanlık bir tene sahipken Radha’nın teni rengârenktir. Küçük Krishna, doğanın bu adaletsizliği karşısında annesi Yashoda’ya dert yanar. Annesi oğlu Krishna’nın gönlünü almak için yüzünü Radha’nınki gibi kendi seçtiği renklerde boyamayı teklif eder. Krishna bu teklifi seve seve kabul eder ve yüzünü boyar. Daha sonra bu oyun popülerlik kazanır ve zamanla bir festivale dönüşür.
Holi yalnızca Hindistan’da kutlanmıyor
Holi sadece Hindistan’da kutlanan bir bayram değil. 50’nin üzerinde ülkede gerçekleşiyor. ABD, İngiltere, Kanada ya da Avustralya’da yaşayan Hintliler de Holi’yi kutluyorlar. Almanya’nın büyük kentlerinde de şenlikler düzenleniyor. Son birkaç yıldır Türkiye’de de İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerde Holi Festivali yapılıyor.
Holi Festivali, Hindistan’da kast sisteminin ortadan kalktığı bir gün olarak da öne çıkıyor. Zengin, fakir, soylu, kadın, erkek ayrımı olmadan herkesin sokakta renklerle kaplanmış bir halde buluşması anlam kazanıyor. Bu ilginç festivalin önümüzdeki yıllarda daha da yaygınlık kazanacağı tahmin ediliyor.
Kaynaklar
-BEKEN Şule (2015), Hindistan’da Rengarenk Bir Festival, Pozitif Dergisi, http://www.pozitifdergisi.com/deneyim/hindistanda-rengarenk-bir-festival.html
– DW (2013), Holi: Hindistan’da Renklerin Bayramı, Deutsche Welle, https://www.dw.com/tr/holi-hindistanda-renklerin-bayrami/g-16701358
-HAMMET Arslan (2014), Holi: Hindu Bahar Bayramı, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.39, 181.
-KÖMÜRCÜ Mehmet Can (2018), Holi festivali Nedir? Holi Festivali Ne zaman? http://www.milliyet.com.tr/holi-festivali-nedir–holi-festivali-ne-zaman–molatik-1109/
-ÖZYURTSEVEN Tahir (2017), Renklerin Festivaline Geri Sayım: Holi/Hindistan http://www.hurriyet.com.tr/seyahat/renklerin-festivaline-geri-sayim-holi-hindistan-40383277
-Sözcü (2018), Dünyanın En Renkli Festivali Holi https://www.sozcu.com.tr/hayatim/seyahat/dunyanin-en-renkli-festivali-holi/
-The New Indian Express (2019), Happy Holi 2019: People Celebrate the Festival of Colours Across India https://www.newindianexpress.com/galleries/nation/2019/mar/21/happy-holi-2019-people-celebrate-the-festival-of-colours-across-india-102164–2.html
-The Times of India (2017), Holi festival: History https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/holi-festival-history/articleshow/57589584.cms