Türkiye 06 Şubat’ta meydana gelen depremlerin ardından yaralarını sarmaya çalışıyor. Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17’de oluşan 7,7 büyüklüğündeki depremin ardından saat 13.24’te de Elbistan ilçesinde 7,6 büyüklüğünde bir deprem yaşandı. Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Malatya ve Adana başta olmak üzere çevre illerde de yoğun şekilde hissedilen iki ayrı deprem, yıkıma neden oldu. Bölgede artçılar sürerken, deprem anında ve ardından vatandaşların neler yapması gerektiği konuları gündemdeki yerini koruyor. Diğer yandan jeologlar, güvensiz yapıların yıkılarak yeniden yapılmasını ya da güçlendirilmesini öneriyor. Yer bilimciler riskli bölgelerde önceden alınacak tedbirlerle can kaybının önlenebileceğine, dikkati çekiyor.
Deprem Öncesi Yapılabilecekler
Uzmanlar, vatantaşlara evlerinin depreme güvenli olup olmadığı konusunda kontrol ettirmelerini tavsiye ediyor. Ekonomik gücü yerinde olanlar yapı güvensizse yıkarak yeniden yapmalıdır. Bir başka yol ise evin güçlendirilmesi. Evlerin yapılacağı zemin güvenliği de önemli olduğundan buna dikkat edilmesi gerekiyor. Böylece inşaat güvenli bir zemin yapısında inşa edilebilir.
Deprem Anında Neler Yapılmalı?
Uzmanlar, deprem anında genel davranış biçimini “Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun” hareketinin oluşturduğunu söylüyor. Arama Kurtarma Derneği’nin (AKUT) hazırladığı Deprem Eğitim El Kitabına göre, özellikle büyük depremlerde ayakta durmak mümkün olmadığından yapılması gereken ilk şeyin emniyetli bir yere yatmak ya da çökmek olması gerekiyor. Güvenli yerlere örnek olarak, içinde bulunulan binanın çökmesi durumunda kişiye oksijen alabileceği az da olsa bir yaşam alanı yaratabilecek, kanepe, sağlam masa, yatak, çamaşır makinesi gibi üstüne bir şey çökse bile yer hizasıyla sıfırlanmayacak eşyaların hemen yanı başı gösteriliyor. AKUT, “Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun” hareketini şu şekilde anlatıyor:
Yat: Yere yüzüstü yatma, ya da yan yatarak bacakları karına çekme (cenin) şeklindedir.
Çök: Özellikle masa altı gibi yerlerin tercih edildiği hallerde uygulanır. İki diz üzerine çökülerek vücut öne eğilir.
Korun/Kapan: Deprem sırasında çevremizden üzerimize düşecek ya da devrilecek cisimlere karşı kendimizi koruma durumunu ifade eder.
Korun: Özellikle baş bölgesinin korunması birinci önceliktir, yastık ya da başka bir cisimle başı ‘korumak’ gibi.
Kapan: Başımızı kollarımızın arasına alarak kapanmak.
Tutun: Deprem sırasında salınan koltuk ve oturma grubu gibi ağır ve büyük cisimlere tutunarak onlarla beraber sallanabilir ve sizi ezmelerine engel olursunuz.
Tehlikeli Yerler
Deprem sırasında kapı eşikleri durulmaması gereken tehlikeli yerler arasında bulunuyor. Ayrıca, balkon, merdiven boşluğu ve asansörlerin de deprem sırasında kesinlikle kullanılmaması gerekiyor. Dolap, gardırop ve büfe gibi devrildiğinde yaralanmalara yol açabilecek büyük eşyaların da duvara sabitlenmesi uzmanlar tarafından öneriliyor.
Deprem Sonrasında Neler Yapılmalı?
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), tarafından depremle ilgili de bir dizi videoda deprem sonrasında yapılması gerekenler şöyle sıralanıyor:
Çevreniz ve kendi emniyetinizden emin olduktan sonra binayı terk edin.
Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın, soba ve ısıtıcıları söndürün.
Afet ve acil durum çantanızı alarak toplanma alanına gidin.
Deprem sonrası yardıma ihtiyaç duyabilecek bebek, çocuk, yaşlı, engelli ve hamilelere destek olmaya çalışın.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin hazırladığı kitapçıkta da tsunami riski olması halinde, denize doğru değil, yüksek yerlere kaçılması gerektiği uyarısı yapılıyor.
Deprem Çantasında Neler Olmalı?
Uzmanlar ve afet konusunda çalışmalar yapan kuruluşlar, bireylere temel ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri malzemeleri içeren bir çanta veya set hazırlamalarını tavsiye ediyor. AKUT’un, “Acil Durum Seti – 72 Saatlik Yeterlilik Seti” olarak adlandırılan deprem çantasında olmasını önerdiği malzemeler şunlar:
Su
Kolay bozulmayacak yiyecek (konserve vb.)
İlk Yardım Seti (eczanelerde satılmaktadır)
Pilli radyo ve yedek pilleri
El feneri (yedek pil ve ampulleri ile)
Battaniye
Nakit para
Kibrit / çakmak
Kalem, kağıt
Düdük
Hijyenik ped v.b.
Sigorta poliçeleri, bonolar, hisse senetleri, kontratlar, senetler v.b.
Pasaportlar, sigorta kartları, doktor kayıtları v.b.
Değerli ev eşyalarının envanteri, önemli telefon numaraları.
Bunların dışında bebekli ailelerin mama, bebek bezi, biberon ve yedek giysi gibi malzemeler alması da öneriliyor. Hazırlanan bu çantanın, evde yaşayan herkesin kolay ulaşabileceği bir yerde tutulması gerekiyor.
Deprem Anında Hayati Faydası Olan Uygulamalar
Cep telefonlarında olması hayati önem taşıyan uygulamalar ise şöyle:
Whistle: Yüksek sesli siren sesi çıkartıyor ve flaşı açıp kapatmaya başlıyor. Bu sayede göçük altında fark edilmenizi ve birilerinin sizi bulmasını sağlayabilirsiniz.
Bridgefy: WiFi veya şebeke sinyali olmadan yakındaki kişilerle Bluetooth üstünden iletişim kurmayı sağlıyor.
Life360 Aile Konum: GPS özelliğini kullanarak bir deprem anında ailenizin ve sevdiklerinizin durumundan lokasyon bazlı haberdar olmanızı sağlıyor. Uygulama içerisinde gruplar oluşturarak ailenizle görüşebilirsiniz. Acil durum tuşu sayesinde de ihtiyaç anında mesajlaşmak ve yardım istemek mümkün.
Signal Offline: 100 metreye kadar internet veya yerel ağ olmadan bire bir ya da grup halinde iletişim kurmanızı sağlıyor. Kısa sinyal, çevrenizdeki kullanıcılara doğrudan wifi üzerinden ses, metin, fotoğraf ve video mesajları gönderebiliyor.
Akut Güvendeyim: Deprem gibi doğal afet durumlarında sizlerin bilgilerini kısa mesaj ile önceden belirlediğiniz kişilere gönderiyor ve güvende olduğunuzu bildiriyor. Bunun dışında, uygulamanın menüsü üzerinden herhangi bir doğal afet anında yapılabilecekler ile ilgili bazı temel bilgilere ulaşabiliyorsunuz. ‘Güvendeyim’i kullanmak için internete de gerek yok, doğal afet durumunda tek bir butona basılıyor ve konumunuz belirlediğiniz kişiler ile paylaşılıyor.