Son yıllarda kendini daha fazla hissetirmeye başlayan iklim değişikliği, küresel ölçekte su sorununu ana gündem maddesi haline getiriyor. Kuraklık, deniz seviyesinin yükselmesi, sel ve fırtınalar iklim krizinin merkezine suyu taşırken, ülkelerin almaları gereken sorumluluklara da daha fazla işaret ediyor. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından hazırlanan Su Konusunda İklim Hizmetlerinin Durumu raporu, endişe verici oransal unsurlarla dikkati çekiyor. Rapor, son 23 yılda sellerin yüzde 134, kuraklığın ise yüzde 29 oranında artış gösterdiğini söylüyor.
İklim değişikliğine bağlı olarak yeryüzündeki kuraklık insanın doğa üzerindeki olumsuz etkileriyle daha da artıyor. WMO verileri kuraklık sürelerinde uzama olduğuna işaret ediyor. Örgütün raporunda bir önceki döneme göre kuraklık sürelerinin yüzde 29 arttığı belirtiliyor. Sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın önündeki en büyük engeller arasında sayılan kuraklık nedeniyle dünya nüfusunun dörtte üçünden fazlasının 2050 yılına kadar olan süreçte olumsuz etkileneceği öngörülüyor. Birleşmiş Milletler (BM) Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verileri ise 2040’a gelindiğinde her 4 çocuktan birinin, kuraklıkla mücadele edilen bölgelerde yaşayacağını gösteriyor. Son 20 yılda yaşanan kuraklığın yüzde 70’i ise Afrika’da geçekleşti. Kuraklığa bağlı nedenlerle 1900-2019 arasında hayatını kaybedenlerin sayının da 11.7 milyon olduğu ifade ediliyor.
Su Talebi Artıyor
Bugün Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre su kıtlığı dünya nüfusunun yüzde 40’ını etkiliyor. 700 milyon civarında kişi 2030 yılına kadar kuraklık nedeniyle yerinden olma riskiyle karşı karşıya. Bu durum insanlığın, bir su krizi ile yüzleştiğini gösteriyor.
Suya olan talep her geçen gün artıyor ve su sorunu tüm dünyayı ilgilendiriyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre yaklaşık 3.6 milyar insan her yıl en az bir ay boyunca ihtiyaçlarını karşılayacak kadar su bulmakta zorlanıyor. Bu sayının 2050’de 5 milyara ulaşması bekleniyor. BM, 2030 yılına kadar dünya nüfusunun 8,5 milyara ulaşacağını; ekonomik kalkınma ve değişen tüketim kalıplarıyla birleştiğinde su kaynaklarına olan talebin 50 yıl öncesine kıyasla çok daha fazla olacağını öngörüyor.
BM 2023 Su Konferansı
Son yılların en büyük kuraklıklarına tanıklık edildiği bir zamanda BM (Birleşmiş Milletler), ilki 1977 yılında Arjantin’de düzenlenen su konferansının üzerinden 46 yıl sonra New York’ta ikinci bir su konferansı gerçekleştirdi. Mart ayında Hollanda ve Tacikistan’ın ev sahipliğinde yapılan konferans, neredeyse 50 yıldır ülkelerin ve uluslararası toplumun su konusunda yaptığı ilk resmi görüşme niteliği taşıyor. Konferans; Sağlık için Su, İklim için Su, Sürdürülebilir Kalkınma için Su, İş birliği için Su ve Su Eylem Yılı başlıkları altında çeşitli ülkelerden 7 bin kişiyi bir araya getirdi. Konferansın sonunda yerel ve ulusal hükümetler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlarla ve bazı işletmelerin yeni bir ‘Su Eylemi Gündemi’ne yönelik yaklaşık 700 taahhütte bulunmasını sağlandı. Zirvede, BM’nin su özelinde çalışan yeni bir panel oluşturmasına da karar verildi. Ayrıca gönüllülük esasına dayanan taahhütlere yönelik kaydedilen ilerlemelerin gelecekte düzenlenecek BM zirvelerinde ele alınması kararlaştırıldı.
Konferansa Türkiye de Katıldı
Konferansta katılan Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Türkiye’yi temsilen bir konuşma yaptı. Kirişci genel kurul kürsüsünden, “Suyun etkin kullanımıyla ilgili gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelerde finansal ve teknolojik destek sağlamalarının önemini vurgulamak isterim. Bu bağlamda BM su özel temsilcisi atanması girişimlerini önemsiyoruz. Söz konusu temsilcinin 6 numaralı sürdürülebilir kalkınma hedefine ilişkin farkındalık yaratılması ve suyla ilgili yatırımlara odaklanan bir görev yönergesinin uygun olacağını düşünüyoruz. Özel temsilcinin tarafsız ve bütün ülkelerin bakış açısını dikkate alan bir yaklaşım sergilemesi ve en önemlisi sınırı aşan sular meselelerine müdahil olmaktan ve arabulucu rolü oynamaktan imtina etmesi gerektiğini özellikle belirtmek istiyoruz” dedi.
Türkiye Kuraklığın Tehdidi Altında
Türkiye’de son aylardaki yağışların azlığı ve barajlarda su doluluk oranlarında yaşanan düşüş, kuraklık riskini ülke gündemine getiriyor. Mevsim normallerinin dışında seyreden yağışlar kaygı yaratıyor. Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu Marmara’da kış yağışları, uzun yıllar ortalamasına göre yüzdesel oranda azaldı. Azalan yağış sebebiyle İstanbul barajlarındaki doluluk oranı yüzde 49.51’e düştü ve bu durum, su tasarrufuyla birlikte kaynakların korunmasına yönelik aksiyon alınmasını gerekli kılıyor. Ankara’daki barajlarda doluluk oranı yüzde 38.60 seviyesinde. İzmir’de ve Konya’da ise barajlarındaki doluluk oranı yüzde 30 düzeyinde. Doğu Anadolu’da Van’da da son yılların en yağışsız dönemi yaşanıyor. İklimdeki değişim Güneydoğu Doğu’daki illerde sel afetlerinin yaşanmasına da sebebiyet veriyor.
Yağış rejimiyle ilgili sorunlar tarımla ilgili de kaygı yaratıyor. İç Anadolu bölgesi başta olmak üzere farklı bölgelerdeki ziraat odası temsilcileriyle çiftçiler, yağış azlığı nedeniyle verim kaybı endişesi yaşıyor.
BM Herkesi Kendi Eylemine Çağırıyor
Birleşmiş Milletler, kuraklık ve su sıkıntısı nedeniyle hükümetlere düşen görevler dışında herkesi kendi su eylemini gerçekleştirmeye de davet ediyor. Küçük ya da büyük her türlü eylemin sürdürülebilir kalkınma amaçlarının gerçekleşmesinde önemli olduğu düşünülüyor. Günlük rutinlere dahil edilebilecek bazı basit aksiyonlar ise şöyle sıralanıyor:
- Daha kısa duş alın ve evinizdeki su israfını azaltın.
- Yerel nehirlerin, göllerin veya sulak alanların temizlenmesine katılın.
- Bir ağaç dikin.
- Bulunduğunuz toplumda, okulunuzda veya iş yerinizde konuşmalar başlatarak tabuları yıkın.
- Sürdürülebilir kalkınmanın amaç ve hedefleri hakkında daha fazla bilgi edinin. Yerel ve ulusal düzeyde çözümler için savunuculuk yapın.